و از سوی دیگر، در اغلب خانواده‌های ایرانی، الگوی خواب و بیداری تغییر کرده و کودکان، عمدتا دیرتر از گذشته به رختخواب می‌روند، ساعت کار مدارس در کشور ما تقریبا در طول نیم‌قرن گذشته تغییری نکرده و همچنان، بسیاری از کودکان، مخصوصا در فصل زمستان، حتی زودتر از بزرگترها، هنگامی باید از خواب برخیزند که هنوز بانگ اذان صبح هم برنخاسته است.
چندی پیش، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز با انجام یک نظر سنجی، دیدگاه های کادر آموزشی (معلمان)، خانواده‌ها و دانش‌آموزان را پیرامون تغییر ساعت شروع به کار مدارس جمع‌آوری و در قالب گزارشی منتشر کرد، اما حتی در آن گزارش نیز از متخصصان بهداشت و سلامت نظرسنجی به‌عمل نیامده بود. این نکته‌ای است که بسیاری از کارشناسان به آن معترضند.
دکتر گلایل اردلان، رئیس اداره بهداشت مدارس وزارت بهداشت در این خصوص به همشهری می‌گوید: معمولا برای تصویب طرح‌هایی که به نوعی با سلامت و بهداشت جامعه مرتبط باشد با وزارت بهداشت مکاتبه و مشورت به عمل می آید، اما در این مورد خاص هیچ گونه مکاتبه ای که به ما ارجاع شود انجام نشد. دکتر اردلان افزود: خیلی خوب است که سیاستگذاران و برنامه ریزان در طرح هایی که به نوعی سلامت و بهداشت جامعه را تحت الشعاع قرار می دهد با متولیان آن نیز رایزنی بعمل آورند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نتایج نظر سنجی صورت گرفته در زمینه تغییر ساعات مدارس و تاثیر آن بر دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها نشان میدهد عمده‌ترین مشکلات مربوط به تغییر ساعت از دیدگاه کادر آموزشی، به ترتیب شامل
خواب آلودگی، کسالت و خستگی، بی‌نظمی و دیر رسیدن دانش‌آموزان به مدرسه، ایجاد ناهماهنگی در میان اعضای خانواده، بی‌میلی به صرف صبحانه، تاثیر منفی بر درک مطالب و افزایش استرس است که همه این‌ها سلامت کودکان را تهدید می‌کند.
در همین حال مسائل دیگری نظیر کاهش ترافیک، کسب فرصت بیشتر برای مطالعه، ایجاد شادابی بیشتر در میان دانش‌آموزان و اقامه نماز صبح هم از فاکتورهای تاثیرگذاردیگر در این زمینه عنوان می‌شود.
تقریبا همه مادران اذعان دارند که دانش آموزانشان به دلیل بیدار شدن صبح خیلی زود میل به صرف صبحانه نداشته و معمولا صبحانه درستی نمی خورند وهمین باعث ضعف جسمانی و عدم تمرکز دانش‌آموزان خواهد شد. ضمن اینکه در زنگ تفریح به دلیل گرسنگی ناچار می‌شوند به خوردن ساندویچ هایی که در بوفه مدارس عرضه می شوند، که اکثر آنها هم ارزش غذایی بالایی نداشته و صرفا چاقی آنها را تشدید می کند.
طبق بررسی‌ها و آمار به دست آمده دفتر بهداشت مدارس وزارت آموزش و پرورش، در بین دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهر تهران، چاقی رو به افزایش و در دختران ابتدایی بیش از دانش‌آموزان پسر است. علت این چاقی هم تغذیه نامناسب، خواب ناکافی و کم تحرکی اعلام شده است.
دکتر علی ربانی، متخصص بیماری‌های کودکان، در خصوص تاثیرات خواب ناکافی و به دنبال آن بروز چاقی در بین کودکان به همشهری می‌گوید: یکی از مهمترین دلایل مهم چاقی، خواب ناکافی است. پژوهش‌ها نشان میدهد، 25 درصد کودکان و والدین آنها، بر سر مسئله خواب با مشکل روبه رو هستند، درحالی‌که روانشناسان تأکید دارند که زمان خواب و بیداری کودکان باید براساس ویژگی‌های فردی آنها و میزان نیاز آنها به خواب یا به اصطلاح «ضریب خواب» تنظیم شود.
به گفته او، این تفاوت‌های فردی نیز چندان متفاوت نبوده و می‌توان با اندکی تفاوت، برنامه دقیق و منظمی را در نظر گرفت. به طور مثال، متوسط نیاز یک کودک 5 ساله به خواب و استراحت، 11 ساعت در طول شب است.
بنابراین اگر بخواهیم کودک ساعت 7 صبح برای رفتن به مهد کودک یا مدرسه آماده باشد، باید ساعت 8 شب بخوابد که این اتفاق تقریبا در هیچ خانه‌ای نمی‌افتد.
وی معتقداست، داشتن برنامه خوابی منظم، چه 2 ساله باشید، چه 12 ساله و چه 35 ساله، بسیار لازم و ضروری است و اگر 30 درصد بزرگسالان امروزی به انواع مشکلات خواب مبتلا هستند، دلیل آن نداشتن برنامه خواب منظم از زمان کودکی است.
دکتر ربانی می‌افزاید: شیوع چاقی در سالیان اخیر و به خصوص در کشورهای در حال توسعه، افزایش چشمگیری یافته است و چـاقـی از آن جـهـت اهـمـیت دارد که مــی تواند سبب بیمــاری های قلبی، دیابت، فشار خون بالا، ناهنجاری های زنان و زایمان و عوارض بسیار دیگری شود.
به گفته ربانی، چاقی سن بلوغ دختران را در تهران به 7 سال پایین آورده است و حتی 2/0 درصد دختران در زیر 7 سالگی به سن بلوغ می‌رسند. گفته‌های وی برپایه ارزیابی وضعیت 4 هزار دختر تهرانی است و این مطالعه نشان داده است چاقی ارتباط مستقیم با کاهش سن بلوغ در دختران تهران دارد و هر چه میزان چاقی بیشتر باشد سن بلوغ دختران پایین تر می‌آید که مهمترین عارضه آن کوتاه قدی و کاهش رشد قد دختران است.
دکتر ربانی تاکید می‌کند: سبک زندگی و مؤلفه‌های متعدد آن، خواسته یا ناخواسته زمینه‌ساز بروز چاقی است و رفتارهای ساکنان شهرها نظیر کار زیاد با کامپیوتر، تماشای مفرط تلویزیون و .... همگی از جمله زمینه‌های بروز چاقی اکتسابی محسوب می‌شود.
دکتر نظام مافی، متخصص غدد کودکان نیز با بیان اینکه اخیراً شاهد افزایش روند چاقی به دلیل پرخوری و کم تحرکی در میان کودکان هستیم به همشهری می گوید: هپاتیت تیپ 2 در میان کودکان چاق روبه افزایش است .
وی در مورد عوارض چاقی می‌گوید: چاقی بیش از اندازه موجب انباشته شدن چربی در اعضا و احشای بدن به ویژه در عروق شده و کاهش گردش خون، بافت‌های مهم وحیاتی مانند قلب، مغز و کلیه را دچار نارسایی می کند.
وی تاکید می‌کند: متأسفانه دیابت تیپ2 که در سال‌های گذشته تنها در میان افراد چاق بالای 40 سال مشاهده می شد، اخیراً در میان کودکان چاق هم رو به گسترش است .
پوکی استخوان هم از دیگر بیماریهایی است که کودکان چاق، مستعد ابتلا به آن هستند. از آن جایی که چاقی دوران کودکی، فرآیند رشد استخوانها را دچار اشکال می کند، احتمال خطر ابتلا به پوکی استخوان را نیز افزایش می دهد.
تحقیقات انجام شده نشان میدهد کودکان چاق استخوان بندی ضعیف‌تری دارند و از آن جا که بیشترین درصد رشد استخوانها در دوران کودکی است، کودکان چاق بیش از سایرین در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند .
همه این‌ها درحالی است که به عقیده متخصصان، افزایش زمان حضور دانش آموزان در مدرسه از جهت اینکه امروزه بی تحرکی دردانش آموزان گسترش پیدا کرده (به دلایلی چون آپارتمان نشینی و نداشتن فضای بازی، رایج شدن بازی های کامپیوتری و...) پیشنهاد دیگری است که می‌تواند برای ارتقای سلامت کودکان مفید باشد.
